Г1алг1ай мохк улла моттиг укх дунен т1арча моттигашта юкъе т1ех йолчарца, хозаг1чарца д1аларх1а йиш йолчарех я. Дукха тамашне х1амаш хиннад вайцига, тахан а да, хийцца дунен т1арча тамашнешта юкъе д1аовттаде мегаргдолаш.

Царех ба б1аь шу хьалха бежа К1ужбаг1а-хи, вай лоамашка лоаман чхар т1а яг1а В1овнашке, Эса-ч1оже малх буза оаг1орахьа нийсса 1охаьдача лоаман шувнах ч1агарга б1и мо йоалла Пхьагу-баьречун г1ала, Ачам боарз, Ната боарз, Сурхо т1ара 1амги т1а г1олла къулбихьа йиъ-пхи километр хьалвахача улла Кхаькоге яха моттиг. Массаг1а да уж иштта кхы шортта. Уж шеддар дицдаь я ала мегаргйолаш я тахан Магасе еш латта г1ала, ч1оаг1а тамашне болх ба цига боаллар.
Дукха ха йоацаш цхьацца сай г1улакха Магасе вахача, сона дайнар ч1оаг1а тамашне х1ама дар. Вай мехка тахан хьалъя мел яьннача г1ишлоел лакх а янна, еш латташ г1ишло яр. Цу белхаца ч1оаг1а сакъердаденна, цунга ца хьажача, из фу г1ишло я ца хайча, варгвац, аьнна, цига ваха лаьрх1ар аз.
Из сона б1аргаяйнача г1олла т1аводалга дацар, цхьацца бахьан нийсденна, х1анзарчоа цигара наькъаш д1акъайла. Гобаьккха вахар со из тамашне болх болча, из никъ кхы дукха б1аьха хиланзар. Цу сахьте д1акхаьчар со цига. Гонахьа карт яь д1акъайладар ков, на1арга боаллаш г1ув– шлагбаум бар. Машен аз соцайича, боккъала чехка т1авера сона, цига даг1ача ц1алга чура хьаараваьнна цхьа безаме з1амига саг, хоза моаршал хаьтта, хаттар дир цо, т1аккха аз фу леладу хайча, чехка юхачуваха, ца хьелуш хьаараваьнна, г1ув - шлагбаум хьа а бийла, ше 1охьалхаваьнна 1овола а венна, машен т1еххьа 1олалла, аьлар цо сога.
Боккъала хоза лостам болаш дар ков. Цхьа шозткъе итт метр совг1а 1оаховаьлча, хоза, дукха йоккха йоацаш г1ишлош яр; контора, х1ама дуа моттиг, ламаза ц1а хулчоа тараяр уж. Хьалхаводар сога машен соцае аьнна, цхьа майданг хьа а хьекха, цига яг1ача г1ишлоех цхьанне чу д1ачувахар, дукха ца говш юхааравера, шийца, елаенна юхь йолаш, нийсвенна саг а волаш. Вокхо боккъала сабаре моаршал а хаьтта, вазваь т1аийцар со. Укх ковна доал дер а эшача х1аманга б1арг кхоабар а воккхаг1а а ер ва, д1ахо хьа г1улакх укхо дергда хьона, со сай белха хьалт1а ца вахача валац, аьнна, коана1арашта хьалт1аволавелар хьалхаваьнна 1овенар. Гуш дар цу коара нах, ха т1а латтачаргара денз хьаким вар воацар а, шоай балхах башаш-кхеташ, вайнаьха г1улакх доаллаш, эздий хилар.
Геттара хоза кхоале яр машенаш сувцаеча майдангаи цига яг1ача г1ишлоштеи юкъе яг1аш. Ч1оаг1а хоза кийчъяьяр кхоале, ий т1а уллаш баьццара ц1ена ферта яр, ц1аьхха лохе 1охьажача хеталора цу лохерабар бай ба аьнна. Цу кхоален к1ала маг1ахьо латташ шу дар, гонахьа к1аьда букъбетта г1андаш а долаш, дехьа а сехьа а юстаро латташ кхы а дар цхьа массехк к1аьда г1анд. Фусам-дас сога хьайна ловча 1оха аьнна хьоашал дир, со юстаро латтача доккхача к1аьдача г1анда т1а 1охайр. Тха хаттар, дахар-денар чакхдалале, боккъала къаьгача пелашка чай дера тхона, шийца к1езиг-дукха кег-мег мерза юа х1ама а йолаш. Фусам-дас аьлар: «Цкъа чай маргда вай, т1аккха хьа г1улакхага хьожаргда, нагахь хьо ваха сагота веце, д1ахо лертт1а хьаьший шу а кийчдергда». Баркал, кхы совнаг1а х1ама эшац, аьнна, чай молаш даг1аш аз д1адийцар айса леладер. 
           Дукха хаттараш тийлар аз фусам-даьга, цо шеддолчоа жоп а делар сона. Дийцачох, еш латта г1ишло г1ала яр. Т1акха г1ала йолча д1адахар тхо. Цига болх беш йоаллар Дагестанера ена генподрядчик йолаш «Мостоотряд-99» яха фирма, супподрядчикал болх беш яр Турцера ена «Нико-строй+» яха фирма. Боккъала лостам болаш хоза яр г1алийна чухьнахьа а арахьа а, вай даьша ма аллара, 1одетта худар дуаргдолаш ц1ена яр массанахьа. Болх беча хана лакхе лела тахка т1аьш а, т1абувха г1ирс а, т1атухка тажаш а изза мо йола г1ишло еш боахкача наха ма хетта кхерамзлен эшшача тайпара дар. Геттара тамашне дар болхлошта эшаш мел йола х1ама д1алуш цига лаьтта ц1арац1ур-кран, шовзткъе итт шера г1ишлош еча сона ца дайнача тайпара. Беррига болх, эшшача боараме из ц1арац1ур хьаллакхдеш, бергболаш ба. Майрра ала йиш йолаш дар ковна-даь б1арг массанахьа дика д1акхоач. Етта яьлча г1алий лакхал езткъе ткъеста метри ткъаь итт сантиметри хургда, лохера шорал ткъо метр кховзткъа итт сантиметр дар. Етта яьлча г1ала лакхера кхойт метр йиъ сантиметр хургъя. Ши метр ах метр шорал лаг1ан моттиг йита чухьнахьа цхьаькха йотташ латтар, лохера из йийтта метр кховзткъе итт сантиметр шера яр. Из ткъаь барайтта метр еттача соцаргйолаш я. Из шиъ в1ашаг1а а хотташ, 1олохе денз ураг1а г1оргба сахьата гебаг1аца ласта бода, пхийтта градус бижано бола, нах т1а-к1ала бувргбола никъ-марш, лаг1аш а доацаш шаьра хургба из, х1ара из марш гон т1а мел эттача, цу юкъера юкъ кхо метр езткъа сантиметр хургъя. Цу марша т1а г1олла ураг1а водача сага шаьрача г1олла д1аводачул дукха халаг1а хургъяц, из дукха ира ца хиларах.
Таханарча дийнахьа кхоалаг1ча да́ькъал дукхаг1а, ткъаь пхийт метр совг1а етта яьннай г1ала.
Из г1ала е мишта дагадехад, моттиг из х1ана харжай, аьлча, Магаса ген. планах цигача цхьа тамашне х1ама е езаш хиннай, дукхаг1а лаьрх1ар г1ала а хиннай. Лоам вай мехка эггара йоккхаг1а йола г1ала йиста, лакхал а шорал а цун боарам хьа а ийца, из Москве проектни институте 1о а бихьа, кхозза сов а баккхийта, проект кийчъяйтай. Иштта хьалболабаьб из болх. Цкъара г1ала хургйолча дика майда хьанийс а яь, барх1 метр к1оаргалла, цхьа метр ткъо сантиметр тувр-диаметр йола бурув а кхостадаь, къоргаш а яьха, эшшача боараме аьшка ч1ийнаш-арматураш чу а овттадаь, безткъе ца1 б1оаг1а-свай чутехаб. Цу сваяшта итт сантиметр сома а йолаш саркхал-бетон еттай, т1аккха барх1 т1оа аьшка ч1ийнех цхарал-сетка а баь, ши метр ах метр сома саркхалах-бетонах г1айба-подушка баьб, ткъаь ца1 метр кховзткъа итт сантиметр б1аьха а шера а болаш. Сваяшкар ч1ийнаш хьалъара а далийта, г1айбаца бувзам хилийтаб, д1ахо а г1алий г1овнашца бувзам хургболаш, г1айбал хьалъарадалийтад уж ч1ийнаш. Г1айбага дахача ч1ийнех цхьа б1аь шовзткъа тонна хул. Г1ала аьшка саркхалах йотташ латт. Арарча г1алий г1овна сомал ах метр да, чурча г1алий г1овна сомал ткъаь пхиъ сантиметр да. Саркхалах етта яьнначул т1ехьаг1а, сибат хоздеш, гобаьккха вай даьша лоам г1алаш еттар мо бола кхера боттаргба. Лохе на1ара йита шера моттиг я. Сердалон кхоачам бергболаш кораш да, массехк балкон хургйолаш я. Хьайза т1абодача марша д1оахал бихье хьалкхаьчача цхьа километр кхо б1аь езткъа метр хургъя. Тхов лоам яг1ача г1алай бар морг хургба. Бухье Г1алг1ай а Россе а паччахьалкхен байракхаш йог1аргъя. Г1алий соттам (калебание) барайтта сантиметр хургба. Г1алий чу краеведчески музей хургъя, Къилбаседа Кавказе кхы т1ех йоацаш. Г1алг1ай къаман суртанчаш даь балхаш а кхы вай къаман тамашне х1амаш-экспонаташ гойта кийчъяь лаьрх1а моттиг а хургъя цу чу. 
Коа дуненахь ч1оаг1а хознеш хургъя: парк, массайолча сомий, кхыйолча  башха-башха гаьний бешамаш, бай, кхуркхолг. Нах лела такалгаш хургда т1ехйолча 1оакъангаца-плиткаца дахка, сала1а 1оховша дезза тайпа г1андаш хургда, лоацца аьлча сала1а венача сага мел эшар. Нагахь из ала йиш яле, дунен ялсмаленна тара хургъя из. Цига хьабаьхкача хьаьшашта хургдола даараш духхьала вай къаман даараш хургда. Лаьрх1а цу г1улакха кийчяь ноаналче а хьаьша-ц1а а хургда йоах цига. Иштта дарбана моттиг а хургья, ц1аьхха цамогаш хиннача сага г1одергдолаш. Г1алий т1ара д1ахьажача еррига Къилбаседа Кавказ гургъя, г1алан биххье гобаьккха хьожа майда  хургья, наха парг1атта д1аовтта а хьажа а.
Сайгара аргдар аз, лакхе 1от1аег1а а ца юташ, г1ала йисте йоаллача хоза кеп нийсъяь, хьаяг1аш бетонах йоаллаш Г1алг1ай паччахьалкхен байракх а, буттии седкъи а дулладалара цу г1алий т1а, аьнна. Проектах дукха х1ама хург ма йий цу г1алий пенех гонахьа йохка лаьрх1а. Кхы д1ахо а ловргдар сона, цу г1алий биъэ пенах цхьацца кхыйола накъаяргйола х1амаш йог1алга: шиннахь-кхаьннахь лакхал бихье денз 1о прожектораш, беррига вай мохк сийрда боаккхаргбар цар, сахьат, градусник, иштта кхыдараш а.
Сай йоазув чакхдоалаш баркал оаз аз ер болх д1ат1аийца, селла лаьрх1а беш воаллача Харсий-наькъан 1алихна а, цу белха къа мел хьегачарна а.
Ийманах да́къа да ший мохк безар (элчанна с.а.с. хьадис).Цун белгало я-кх ер г1ала.
Нанас ма волва цхьалха цхьа к1ант, ​​​​​​​Вича ма вахалва яхь йоаца к1ант.​​​​​​​​
Дала ялсмала чу г1ала йог1ийла яхь йолча к1анта!   ​​​​​
Дала даькъала долда вай! Амийн! ​​​​​​​​​​​​​​​​

Абас Матиев, Г1алг1ай мехка
Йоазонхой юкъарлен доакъашхо.