Б1арга сина хетадаь ер ц1ай лаьрх1а да, наха шоай б1арга са лорадар догдоахаш. Цул совг1а шоай б1аргашта доал де нах 1омалургболаш да ер. Х1ана аьлча, гаьнна къа а венна б1арга са г1илделча, е б1аргех хий аха доладелча мара наха теркам биц шоай б1аргашта. Цудухь из хургдоацаш, ханнахьа лорашка д1а а баха наха шоашта терко яр догдоахаш доладаь ц1ай да ер. Цхьаккха а х1аманца биста варгвоаца мах ба б1арга са меттахьа хилар. Хийла из телхача мара цун хам ца беш хул нах, цу хана т1ехьа да из.

Из ди белгал а даь, б1арга са телхари, довреи теркал дар духьа дерригача а дунен т1арча наха дездеш да октябрь бетта шоллаг1а ерача дийнахьа. Из ди хьакхайкадаьд дерригача дунен т1ара б1арга сина ди, аьнна. Дерригача дунен т1арча унахц1енон организацес из ди дага а деха оттадарал совг1а, лаьрхх1а цу оаг1орахьа пайдане балхаш, в1ашаг1кхетараш д1акхохь. Цу дийнахьа кийчду тайп-тайпара наха пайдане болх д1акхухь наьха б1арга са миштад, малаг1а халонаш я, мишта малаг1а къовсам лоаттабе йиш я б1аргашта хулача лазара духьал.
Цул совг1а укх дено дагабохийт вайна б1арга са доаца х1ама гуш хилара иразах хаьда бола нах, цар укх дунен т1ара хьал, б1аргашта х1ама ца гушше уж мишта лела, Дала х1ама гуш долча вайх баьр мел боккха къахетам ба. Ч1оаг1а тамашийнеи, Даьла воацар мах баь варгвоацаши болх ба сага б1аргаш. Цудухь ший б1арга са лораде декхарийла ва х1аравар. Дийшача наха вайга хьаяхачох, Дала воашта деннача дикан духьал хам бе безаш да вай.
«Сий долча Аллах1а боккха къахетам баьб вайх. Вай дагарде эйттача а вай даргдоацаш дукхеи боккхеи ба Дала вайх баь къахетам. Даьла дукхача къахетамех ца1 ба, адама цо денна б1арга са. Лакха волча Дала йоах «Мулк» яхача суврата чухь 23-ча аятагахьа. «Д1аала, Из – Ва, шо хьа а кхелла шоана хазари, б1арга саи, дегаши деннар. Ма к1езига ба-кх оаша бу хам». Дала шийх баьча къахетаман духьал хам бе безаш ва бусалба саг. Адама боккха къахеам, совг1ат да из б1арга са. Д1ахо «Нокхарий» яхача суврат чухьа 78-ча аятагахьа йоах Дала, «Аллах1а шоай наьна кита чура арадаьхад шо, шоана цхьаккха х1ама цаховча хана. Цо деннад шоана хазар, б1арга са дегаш. Цу Далла хам беш хила мег шо».
Дала б1арга са деннад вайна, Цун кхолламаш, тамашаш гуш вай хургдолаш. Цудухь Цун хам а беш даха деза вай укх лаьтта. Ший б1аргашта зе хургдола х1ама де бокъо яц бусалба сагий. Х1ана аьлча, Пайхамара, саллаллах1у 1алайх1и ва салам, аьннад. «Саго зе де йиш яц шийна а кхычарна а». Х1аьта «Кхалнах» яхача суврата чухьа йоах Дала, «Шоаш доа ма делаш, боккъала а, Аллах1 къахетаме ва шуца». Цудухь Даьла къахетама хам беш хила деза вай». – йоах дийшача сага Т1ангнаькъан Ахьмада.
Лораш хьаяхачох, сов ч1оаг1а низ беш хилча б1аргашта зе ду. Масала лертт1а доаг1ача тайпара х1ама дуаш ца хилча, йодача машена чу дешаш хилча, е баьдеча метте дешаш хилча, компьютерца болх дукха беш хилча. Бакъда, нагахьа санна догг1ача тайпара из г1улакх леладеш хилча цар де зе дац. Цудухьа, укх белгалдаьча дийнахьа, б1арга са талхаргдоацаш, довргдоацаш лаьрхх1а кича а йий лекцеш еша цхьа йолча паччахьалкхенашка. Къаьстта къона шерах т1ехьашкахьа а дуташ боккхий хулаш боаг1ача кхелетача кагирхошта дика я уж лекцеш. Х1ана аьлча, массаза интернете, е теливизора хьалхашка, е дешаш яздеш баг1аш хул уж. Цудухьа царна хайча бакъахьа да шоай могашала дикаг1адар вог1адар фуд.
«Цхьаккха дича а вижа улаш деша йиш яц. Дешача хана б1аргаштеи книжкаи юкъе к1изигаг1а яле 30 сантиметр юкъ хила еза. Х1аьта сердал т1айоаг1аш хилаеза е лакхера е улувра. Иштта дешача хана к1езиг т1ера а вувлаш б1аргашка сала1ийта деза. Нагахьа санна телевизор хьожаш саг хуле, дийнахьа из хьоже, ц1а б1аьддерзадича дикаг1а да. Х1аьата бийсанна хьоже сийрдадаккха деза ц1а. Телевизорга хьожаш вола саг цун гаьна хила веза телевизра экраний диагональ миссел пхизза дукхаг1а. Бераш телевизорга хьажийта мегаргдац 1 сахьатал дукхаг1а. Х1аьата компьютерца болх беш болча наьха б1арг са, компьютерца болх цабеча наьхачарел дуккха а хьалхаг1а талха. Дукха г1але увзаш болча наьха а чехкаг1а талха б1арга са. Цудухь лоравала веза саг цу мо долча х1амаех». – йоах Ставрополерча больнице автольмолог болх беш йолча Вартанова Амаяка Ольгас.
Х1аьта, «Сердало» газета дешахой б1арга са сийрда, къаьга хилар ловш ловца боаккхаргба аз. Дала массаза а могаш маьрша леладолда шо.

Матенаькъан Илез